Kod DOT na oponach – Twój klucz do bezpieczeństwa. Jak czytać „metrykę” opony?

Każdy kierowca wie, jak sprawdzić rozmiar opony czy jej ciśnienie. Jednak na bocznej ścianie gumy kryje się jeszcze jedno, kluczowe oznaczenie, które bezpośrednio wpływa na nasze bezpieczeństwo: kod DOT. To swoisty „akt urodzenia” opony, który mówi nam nie tylko o tym, gdzie powstała, ale przede wszystkim – kiedy. W świecie motoryzacji czas płynie nieubłaganie, a wiek opony jest równie ważny, co głębokość jej bieżnika.

Gdzie znaleźć i jak rozszyfrować kod DOT?

Oznaczenie DOT (skrót od Department of Transportation) to ciąg znaków, z których najważniejsze są ostatnie cyfry umieszczone w owalnej ramce. W przypadku opon wyprodukowanych po 2000 roku są to cztery cyfry:

• Pierwsze dwie oznaczają tydzień roku.

• Ostatnie dwie oznaczają rok produkcji.

Dla przykładu: jeśli na oponie widzisz kod 4320, oznacza to, że została ona wyprodukowana w 43. tygodniu 2020 roku. Znajomość tego szyfru pozwala uniknąć zakupu „leżaków magazynowych” oraz ocenić, czy komplet w naszym garażu nie nadaje się już przypadkiem do utylizacji.

Dlaczego guma się starzeje? Chemia i fizyka bezpieczeństwa

Proces starzenia się opony to zjawisko, którego nie da się zatrzymać, nawet jeśli samochód stoi nieużywany w garażu. Mieszanka gumowa to złożony materiał organiczny, który z czasem ulega utlenianiu (oksydacji). Pod wpływem tlenu, promieniowania UV oraz zmian temperatury, guma traci swoje elastyczne właściwości, stając się twarda i krucha. Z czasem na ściankach bocznych mogą pojawić się mikropęknięcia, co jest sygnałem alarmowym – struktura opony traci swoją integralność. Co istotne, opona starzeje się szybciej, gdy jest wystawiona na działanie czynników zewnętrznych, takich jak sól drogowa, chemikalia z myjni czy ekstremalne upały, które przyspieszają rozpad polimerów w gumie.

Czas kontra przyczepność: Jak rośnie droga hamowania?

Wraz z upływem lat właściwości jezdne opony drastycznie spadają. Twardniejąca guma traci zdolność do „wgryzania się” w nawierzchnię, co jest szczególnie odczuwalne na mokrej drodze i w niskich temperaturach. Stara opona, nawet z wysokim bieżnikiem, może zachowywać się jak plastik, ślizgając się po asfalcie zamiast go trzymać. Badania wykazują, że opona kilkunastoletnia może mieć drogę hamowania dłuższą o kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt procent w porównaniu do nowej opony z tą samą wysokością bieżnika. Drastycznie spada również odporność na aquaplaning oraz stabilność w zakrętach, ponieważ sztywna guma nie pracuje prawidłowo pod obciążeniem, co stwarza bezpośrednie ryzyko poślizgu.

Kiedy kupić nowe opony? Normy i zalecenia

Eksperci przyjmują, że 10 lat to absolutna granica wieku opony, po której powinna ona zostać bezwzględnie wymieniona, niezależnie od stanu bieżnika. Warto jednak rozważyć zmianę już po 6-8 latach intensywnej eksploatacji. Kupując nowe ogumienie, pamiętajmy, że zgodnie z polskimi normami, opona jest uznawana za pełnowartościowy produkt, jeśli nie jest starsza niż 36 miesięcy od daty produkcji (pod warunkiem właściwego przechowywania). Jeśli sprzedawca oferuje opony starsze niż 3 lata, mamy pełne prawo negocjować cenę, pamiętając jednak, że ich "zegar biologiczny" już tyka.