Konfiskata aut pijanym kierowcom: Sprawiedliwość czy kara?

Jazda po pijanemu to wciąż poważny problem w wielu krajach Europy. W Polsce, pomimo surowych kar, w 2022 roku wciąż odnotowano 8154 wypadki z udziałem nietrzeźwych kierujących, w których 84 osoby poniosły śmierć, a 871 zostało rannych. W pierwszej połowie 2023 roku zatrzymano niemal 50 tysięcy nietrzeźwych kierujących. W odpowiedzi na ten problem, coraz częściej pojawia się postulat zaostrzenia kar, a jednym z pomysłów jest konfiskata samochodu. 

Skala zjawiska przeważyła, Ustawodawca podjął decyzję o uchwaleniu nowelizacji ustawy Kodeks Karny. Od 14 marca 2024 roku (a więc już od tego miesiąca), wchodzi ona w życie. W efekcie konfiskata pojazdów będzie dotyczyła nie tylko kierowców, którzy spowodowali wypadek i uciekli z miejsca zdarzenia, ale też tych, którzy zostali zatrzymani za jazdę pod wpływem alkoholu (w tej sytuacji sankcja będzie dotyczyła kierowców, u których badanie stężenia alkoholu wykazało co najmniej 1,5 promila alkoholu.

Zgodnie z przewidzianymi zmianami, taki pojazd może trafić na licytację. Rozwiązanie takie budzi jednak wątpliwości- licytacja będzie realizowana miejscowo, ogłaszana wyłącznie na tablicy ogłoszeń w urzędzie. Nie będzie do niej dostępu z powszechnie dostępnych portali ogłoszeniowych czy internetowych. Co ciekawe, do udziału w aukcji będą dopuszczeni wyłączenie mieszkańcy Polski, którzy nie mają zobowiązań o charakterze finansowym wobec Państwa czy jednostek samorządu terytorialnego. 

Zgodnie z zaproponowanymi zmianami, w przypadku kierowcy podlegającemu takiej karze (ucieczka z miejsca wypadku/prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu >1,5 promila), Policja będzie uprawniona do konfiskaty pojazdu na okres 7 dni. Kolejnym krokiem jest wydanie decyzji o przepadku, przez właściwy miejscowo Sąd. W przypadku, gdy skonfiskowany pojazd nie będzie własnością kierującego, Sąd zdecyduje o przepadku równowartości takiego pojazdu na rzecz państwa. 

Jeśli zatrzymany pojazd był pojazdem pracodawcy (a więć pojazdem służbowym), Sąd orzeknie nawiązkę, na rzecz powołanego Funduszu Pomocy Penitencjarnej oraz Pomocy Pokrzywdzonym.

Argumenty za konfiskatą:

Fani takiego rozwiązania wskazują między innymi, że przyjęte właśnie rozwiązanie jest zasadne z uwagi na takie elementy, jak chociażby:

• Zwiększenie bezpieczeństwa: Konfiskata pojazdu odebrałaby pijanym kierowcom narzędzie zbrodni, uniemożliwiając im dalszą jazdę pod wpływem alkoholu. Badania przeprowadzone w Danii wykazały, że konfiskata aut doprowadziła do zmniejszenia liczby wypadków z udziałem pijanych kierowców o 20%.
• Sprawiedliwość: Kara byłaby bardziej dotkliwa dla osób zamożnych, co mogłoby mieć działanie prewencyjne. Obecnie wysokość grzywny za jazdę po pijanemu jest uzależniona od dochodu sprawcy, ale konfiskata samochodu byłaby karą o stałej wartości, niezależnie od statusu materialnego.
• Odstraszenie: Ryzyko utraty samochodu mogłoby skłonić niektórych do rezygnacji z jazdy po pijanemu. Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały, że 60% kierowców przyznało, że ryzyko konfiskaty samochodu powstrzymałoby ich przed jazdą po pijanemu.

Argumenty przeciw konfiskacie

W debacie publicznej niezmiennie podnoszone są argumenty przeciw konfiskacie, wskazuje się między innymi, na takie kwestie jak:

• Niesłuszne karanie: Konfiskata pojazdu mogłaby dotknąć również osoby, które nie są właścicielami samochodu, np. osoby korzystające z niego służbowo. W takich przypadkach kara byłaby niesłuszna i mogłaby doprowadzić do problemów finansowych.
• Naruszenie praw własności: Konfiskata samochodu, który nie jest własnością sprawcy, może być postrzegana jako naruszenie konstytucyjnej zasady ochrony własności.
  Wysokie koszty: Skonfiskowane pojazdy musiałyby być przechowywane i utylizowane, co generowałoby dodatkowe koszty dla państwa.

Wzory z Zachodniej Europy

Konfiskata pojazdów jako kara dla pijanych kierowców jest już stosowana w wielu krajach Europy. W Danii, Finlandii, Estonii, Szwecji, Norwegii, Holandii i Wielkiej Brytanii sądy mogą orzec konfiskatę samochodu w przypadku:

• Prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu powyżej określonego promila (np. 0,5 promila w Danii)
• Powtórnego skazania za jazdę po pijanemu
• Spowodowania wypadku pod wpływem alkoholu

Wątpliwości natury procesowej

Nie ma co ukrywać, jest to niezwykła zmiana. Na naszych oczach prawo karne staje się coraz ostrzejsze, a kary bardziej surowe. Z drugiej strony na szali jest bezpieczeństwo, zdrowie i życie mieszkańców naszego kraju. Czy to dobry kierunek? Odpowiedź na to pytanie pozostawiam Wam! Pewne jest natomiast to, że pomimo wprowadzenia przepisów o konfiskacie, na chwilę obecną nie da się ich w praktyce zastosować, z uwagi na brak przepisów wykonawczych. Oczywiście pojawią się z czasem, ale na dzień sporządzenia tego wpisu jeszcze nie dało się ich odszukać w dzienniku ustaw. 

Pamiętajcie więc, jeśli czeka was trunek z procentami, korzystajcie z taksówek czy komunikacji zbiorowej. Jeśli jednak przytrafi wam się, że po konsumpcji trunku musicie koniecznie dostarczyć gdzieś pojazd, pomożemy! Pomagamy również w takich wyjątkowych sytuacjach, tu znajdziecie nasz kontakt pomoc drogowa.