Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie kumulacji punktów karnych
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) ponownie wystąpiło do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) z wnioskiem o weryfikację obowiązującego systemu karania kierowców. Centralnym punktem interwencji jest kwestia kumulacji punktów karnych, które są naliczane za kilka wykroczeń popełnionych podczas jednego zdarzenia drogowego. Problem ten budzi coraz większe kontrowersje, a RPO podnosi argumenty wskazujące na nieproporcjonalność i potencjalną niesprawiedliwość obecnych regulacji.
Argumenty RPO za zmianą przepisów
Rzecznik Praw Obywatelskich w swojej argumentacji podkreśla, że choć kary za wykroczenia drogowe mają charakter prewencyjny i powinny skutecznie odstraszać od łamania przepisów, to ich zastosowanie nie może prowadzić do absurdalnych i niewspółmiernych konsekwencji. Obecny system, który zezwala na sumowanie punktów za każde z osobna naruszenie, bez żadnego limitu, może w skrajnych przypadkach skutkować natychmiastowym przekroczeniem progu 24 punktów i utratą prawa jazdy.
RPO podaje przykłady absurdu
RPO posłużył się przykładem, w którym kierowca podczas jednego manewru – np. przejazdu przez skrzyżowanie – może dopuścić się kilku naruszeń, takich jak przekroczenie prędkości, niezastosowanie się do sygnalizacji świetlnej oraz nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu. W takiej sytuacji, zgodnie z aktualnymi przepisami, za każde z tych wykroczeń przypisywane są punkty, co w efekcie może dramatycznie zwiększyć ich łączną liczbę. Według RPO takie podejście jest nieadekwatne, ponieważ traktuje jednorazowy, choć poważny błąd, na równi z serią rozmyślnych wykroczeń popełnianych w różnym czasie.
Sugerowane rozwiązania
W wystąpieniu do MSWiA RPO nie tylko wskazał na problem, ale także zaproponował konkretne rozwiązanie. Sugeruje on wprowadzenie do ustawy o kierujących pojazdami zapisu, który ograniczałby łączną liczbę punktów karnych, jakie można naliczyć za wykroczenia popełnione jednocześnie, do maksymalnie 15 punktów. Taki pułap miałby chronić kierowców przed nadmiernymi sankcjami, zachowując jednocześnie odstraszający charakter kary. Rzecznik zaznaczył, że podobne mechanizmy z wbudowanymi ograniczeniami stosowane są w systemach prawnych innych krajów.
Stanowisko MSWiA i perspektywy zmian
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji dotychczas argumentowało, że pełna kumulacja punktów jest uzasadniona, ponieważ kierowca łamiący w krótkim czasie kilka przepisów stwarza większe zagrożenie na drodze. Resort bronił stanowiska, że surowość kary powinna odzwierciedlać stopień zagrożenia wynikającego z rażącego lekceważenia zasad ruchu drogowego.
Jednakże, jak zaznaczyło MSWiA, trwają prace nad nowym systemem Centralnej Ewidencji Kierowców (CEK), które mogą stanowić dogodną okazję do całościowego przeglądu i ewentualnej modyfikacji obecnego systemu kar. Jest to sygnał, że argumenty RPO są brane pod uwagę i istnieje szansa na podjęcie debaty legislacyjnej w tej kwestii.
Wizja na przyszłość
Interwencja Rzecznika Praw Obywatelskich w tej sprawie nie jest pierwszą, ale ma ona bardziej precyzyjny charakter niż poprzednie. Fakt, że temat powraca na forum publiczne, świadczy o jego wadze. Środowiska kierowców i eksperci prawni od dawna podkreślają, że przejrzystość przepisów i ich sprawiedliwe stosowanie to klucz do budowania zaufania obywateli do państwa. Brak jasnych regulacji może prowadzić do uznaniowości w egzekwowaniu prawa, co jest sprzeczne z zasadami państwa prawa.
Ostateczna decyzja w sprawie ewentualnej nowelizacji przepisów należy do MSWiA oraz parlamentu. Niezależnie od wyniku, sprawa kumulacji punktów karnych pozostaje w centrum uwagi, a bieżące działania RPO mogą ożywić publiczną dyskusję na temat sprawiedliwości i proporcjonalności sankcji drogowych